Uzyskanie aktu cywilnego do sprawy spadkowej po wyroku WSA w Gliwicach nie będzie już takie łatwe

W przypadku wnioskowania o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie, wnioskodawca powinien zadbać o zebranie wszystkich niezbędnych dokumentów. Czasami jest trudne zdobycie aktu stanu cywilnego osób spoza najbliższej rodziny. Interpretacja interesu prawnego, o którym mowa w przepisach, jest różna, a nawet sądy administracyjne są niezdecydowane.

Zgodnie z zasadami procedury cywilnej, to na powodzie lub wnioskodawcy spoczywa obowiązek zgromadzenia dokumentacji potrzebnej do rozstrzygnięcia sprawy. Dotyczy to również postępowań dotyczących stwierdzenia nabycia spadku. Sąd będzie wymagał przedstawienia różnych dokumentów, zwłaszcza odpisów aktów stanu cywilnego.

Wnioskodawca powinien przede wszystkim przedłożyć odpis aktu zgonu spadkodawcy. Ponadto, sąd musi mieć dostęp do aktów stanu cywilnego wszystkich potencjalnych spadkobierców. Jeśli osoby te nie zmieniały nazwiska, będzie to dotyczyło odpisów aktów urodzenia. Jeśli wnioskodawca lub uczestnik ma inne nazwisko niż rodowe ze względu na zawarcie małżeństwa, będzie wymagany odpis aktu małżeństwa.

Sąd gromadzi te dokumenty w celu potwierdzenia zgonu spadkodawcy oraz ustalenia stopnia pokrewieństwa i więzi rodzinnych między nim a uczestnikami postępowania. Niezbite dowody w tej kwestii stanowią akty wydawane przez kierownika Urzędu Stanu Cywilnego. Jednak zdobycie aktu stanu cywilnego dla osoby spoza ustawowego katalogu, takiej jak małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy lub opiekun, może być wyzwaniem. Problemem jest pojęcie interesu prawnego.

Uzyskanie aktu stanu cywilnego do sprawy spadkowej to czasem karkołomne zadanie. Co na to sądy?

Całe clou problemu ma podłoże stricte prawne. Sądy są zgodne co do tego, że przez interes prawny w uzyskaniu aktu stanu cywilnego należy rozumieć interes zgodny z prawem i interes chroniony przez prawo. Wskazana definicja jest jednak na tyle szeroka, że daje spore pole do popisu przy jej interpretacji. Sytuację wykorzystują urzędy stanu cywilnego.

Niekiedy zdarza się, że nawet krótkie uzasadnienie wniosku o wydanie aktu stanu cywilnego wypełnia przesłankę wykazania interesu prawnego. Znacznie częściej urzędnicy odmawiają jednak wydania dokumentów zasłaniając się brakiem interesu prawnego. Drugą kwestią ma być ochrona danych osobowych. Tym samym potencjalny spadkobierca, który może znać całą rodzinę spadkodawcy, włącznie z ich danymi, jest pozbawiany możliwości otrzymania niezbędnego dokumentu. Co na ten temat uważają sądy administracyjne? Ciężko to jednoznacznie stwierdzić.

W tym kontekście ewentualny, hipotetyczny zamiar wystąpienia o stwierdzenie nabycia spadku w drodze dziedziczenia testamentowego nie stanowi o interesie prawnym aktualnym, obiektywnie istniejącym i konkretnym.

(por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 marca 2023 roku, sygn. akt II SA/Gl 7/23)

Sąd nie podziela stanowiska organów, sprowadzającego się do tego, że zamiar wytoczenia przez skarżącą postępowania spadkowego po J. B. oraz możliwość zwrócenia się przez sąd spadku o nadesłanie z urzędu odpisów aktów stanu cywilnego, stanowi przeszkodę do uznania, że skarżąca nie legitymuje się interesem prawnym w uzyskaniu dokumentów przed wytoczeniem sprawy spadkowej.

(por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 26 sierpnia 2021, sygn. akt II SA/Bk 487/21)

Przytoczone dwa wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych prezentują skrajnie odmienne stanowiska. W jednym przypadku skład orzekający uznał, że chęć wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku nie jest wykazaniem interesu prawnego. Natomiast WSA w Białymstoku jest przeciwnego zdania. W dalszej części wyroku możemy nawet odnaleźć stwierdzenia o zbytnim formalizmie urzędników odmawiających wydania aktu stanu cywilnego.

Co zrobić gdy USC odmawia wydania aktu?

Jak w takiej sytuacji powinien zachować się wnioskodawca? Czy brak aktu stanu cywilnego uniemożliwia wystąpienie na drogę sądową w celu uregulowania spraw spadkowych? Na szczęście nie. Choć procedura cywilna wymaga samodzielnego skompletowania dokumentów to jednak istnieje furtka przewidziana na sytuacje, gdy nie jest to możliwe.

Zgodnie z art. 187 §2 pkt 4 k.p.c. w pozwie, czy wniosku inicjującym postępowanie można zażądać przeprowadzenia dowodu z dokumentów znajdujących się w posiadaniu sądów, urzędów, czy osób trzecich. Należy jednak uprawdopodobnić fakt, że ich samodzielne uzyskanie nie było możliwe. Z pewnością przesłankę tę wypełni przedłożenie sądowi pisma z odmową wydania dokumentów. W takich sytuacjach sąd samodzielnie zwróci się do kierownika USC o przesłanie niezbędnych aktów stanu cywilnego, co pozwoli na potwierdzenie wszystkich okoliczności związanych z ustaleniem kręgu spadkobierców.

Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.

Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.

Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.

☎️ 579-636-527

📧 [email protected]