Ceny pójdą mocno w górę. Unia wprowadza nową dyrektywę dotyczącą VAT

Polski rząd ma przed sobą trudną decyzję, która wpłynie na finansowy los wszystkich mieszkańców. Decyzję dzielą ze sobą wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej. Od stycznia 2025 r. w życie wejdzie nowa dyrektywa dotycząca stawek VAT na niektóre produkty i usługi. Każdy rząd ma możliwość m.in. wybrania, które produkty zwolni z podatku. Ale uwaga. W zasadzie nie ma dobrego rozwiązania.

Nowe stawki VAT od stycznia 2025. Co zrobi rząd?

Nowa dyrektywa unijna (2022/542) dotyczy stawek podatku od wartości dodanej (wybranych) produktów i usług. W dokumentach udostępnionych przez Radę Unii Europejskiej czytamy m.in., że regulacje wynikają z konieczności dostrojenia systemu podatkowego VAT dla transgranicznego handlu towarami pomiędzy przedsiębiorcami z państw członkowskich. System taki ma być oparty na zasadzie opodatkowania w państwie członkowskim przeznaczenia. W skrócie; dostawcy i usługodawcy nie czerpaliby korzyści z tego, że mają siedzibę w państwie członkowskim, które oferuje niższą stawkę VAT. – W związku z tym – jak przekonuje Rada UE – “należałoby przyznać państwom członkowskim większą elastyczność w zakresie określania stawek” (podatku VAT – red.).

Od 1 stycznia 2025 r. wszystkie państwa członkowskie, w związku z treścią przyjętej regulacji, będą mogły zastosować obniżoną stawkę podatku (na poziomie co najmniej 5 proc.) wobec maksymalnie 24 pozycji różnych grup produktów. Z kolei dla siedmiu innych grup towarowych rządy będą mogły zastosować stawkę 0 proc. VAT. Jakie produkty wybierze polski rząd? Które w 2025 r. stanieją, a które będą droższe?

Nowe stawki VAT. Rząd zdecyduje, za co zapłacimy mniej, a za co więcej

Nowe stawki VAT powinny zostać przypisane do konkretnych produktów do końca 2024 r. – rząd powinien opublikować projekt zmian w ustawie o VAT, w tym projekcie należałoby spodziewać się określenia konkretnych grup towarów i usług objętych podatkiem obniżonym (minimum 5 proc.) i podatkiem 0 proc. Jak dotąd jedyną informacją w tej sprawie jest krótki komentarz Wojciecha Śliża, byłego dyrektora Departamentu Podatku VAT, cytowanego przez serwis money.pl. Wśród towarów, które potencjalnie będą mogły znaleźć się na liście 0 proc. podatku VAT wymienił książki, gazety, produkty farmaceutyczne, artykuły dziecięce, produkty spożywcze. Ta ostatnia kategoria wzbudza najwięcej zainteresowania, m.in. dlatego, że wpłynie na wydatki wszystkich Polaków. Co więcej, niedawno segment “produktów spożywczych” wrócił do rynkowej stawki 5 proc. podatku VAT, z której był zwolniony od 2022 r., a zatem ceny w sklepach spożywczych wzrosły. Nowy mechanizm unijny dałby polskiemu rządowi szansę na obniżenie cen z powrotem.

Rząd pochyli się nad komunikacją zbiorową? 0 proc. VAT na zbiorkom

Co ważne, w regulacjach unijnych wprost zaznaczone jest, że segmenty, które rządy mogą obejmować zerową, lub obniżoną stawką VAT, powinny “służyć konsumentowi końcowemu i realizować cele leżące w interesie ogólnym”. Do takiej charakterystyki pasuje komunikacja zbiorowa i taki pomysł ma być rozważany. Resort finansów miałby rozważać skutki potencjalnego objęcia stawką 0 proc. VAT niektórych kategorii transportu pasażerskiego – wynika z przekazanych przez Jarosława Nenemana (wiceminister finansów) informacji redakcji PAP (obecnie ta stawka wynosi 8 proc. VAT).

Nie ma dobrego rozwiązania

Przypomnijmy, że jakkolwiek regulowanie cen za pomocą podatku VAT jest rozwiązaniem w zasięgu państwa, to jednocześnie jest to zadanie wyjątkowo trudne. Na szali są oczekiwania społeczne względem obniżania kosztów życia (najbardziej odczuwamy podwyżki właśnie w marketach na przeciętnym koszyku zakupowym), ale i realia ekonomiczne. Obniżenie VAT może poprawić sytuację wielu gospodarstwom domowym, zwłaszcza tym z mniejszym dochodem na osobę, może też ograniczyć możliwości budżetowe, a w konsekwencji np. inwestycyjne, państwa.

Konieczność dostosowania VAT do standardów UE

Dyrektywa unijna 2022/542 wprowadza system, który ma zapewnić jednolitość opodatkowania VAT w całej Unii Europejskiej. Głównym celem jest zlikwidowanie przewagi konkurencyjnej, którą mogą mieć firmy zlokalizowane w krajach o niższych stawkach VAT. System opodatkowania w państwie członkowskim przeznaczenia ma zagwarantować, że towary i usługi będą opodatkowane tam, gdzie są konsumowane, a nie tam, gdzie są produkowane lub skąd są dostarczane.

Skutki gospodarcze zmian VAT

Obniżenie stawki VAT na wybrane produkty może przynieść korzyści konsumentom, ale jednocześnie może wpłynąć na dochody budżetowe państwa. Mniejsze wpływy z VAT mogą oznaczać mniejsze możliwości finansowania publicznych inwestycji czy programów społecznych. Z drugiej strony, obniżenie cen niektórych towarów może zwiększyć konsumpcję, co z kolei mogłoby pozytywnie wpłynąć na gospodarkę.

Zmiany w podatkach na produkty spożywcze

Produkty spożywcze są jednym z kluczowych segmentów, które mogą być objęte obniżoną stawką VAT. Wzrost cen żywności jest szczególnie dotkliwy dla gospodarstw domowych o niskich dochodach, dla których wydatki na żywność stanowią znaczną część budżetu. Obniżenie VAT na żywność mogłoby złagodzić skutki inflacji i poprawić sytuację finansową wielu rodzin.

Zróżnicowanie VAT w Unii Europejskiej

Każde państwo członkowskie UE ma nieco inną strukturę stawek VAT, co wynika z historycznych i ekonomicznych uwarunkowań. Nowa dyrektywa ma na celu ujednolicenie tych stawek, ale pozostawia pewną elastyczność dla rządów narodowych. Polska, podobnie jak inne kraje, będzie musiała podjąć decyzje, które sektory objąć obniżoną stawką VAT, aby najlepiej służyć interesom swoich obywateli.

Obniżka VAT na produkty dziecięce i farmaceutyki

Produkty dziecięce i farmaceutyki są kolejnymi segmentami, które mogą być objęte stawką 0 proc. VAT. Wysokie koszty tych produktów są często krytykowane przez społeczeństwo, a ich obniżka mogłaby przynieść znaczące ulgi finansowe dla rodzin z dziećmi oraz osób starszych, które często potrzebują leków na receptę.

Jakie są możliwe scenariusze?

Rząd polski będzie musiał dokonać wyboru, które produkty objąć obniżonym VAT, biorąc pod uwagę zarówno potrzeby społeczne, jak i ekonomiczne. Możliwe scenariusze obejmują:

1. Obniżka VAT na żywność – może to przynieść ulgę finansową dla wszystkich konsumentów, ale zmniejszy wpływy do budżetu.
2. Obniżka VAT na produkty dziecięce i farmaceutyki – mogłaby znacząco pomóc rodzinom i seniorom, ale także obniży wpływy z podatków.
3. **Obniżka VAT na komunikację zbior

ową** – może zwiększyć dostępność transportu publicznego i zmniejszyć koszty dojazdów, wspierając jednocześnie cele ekologiczne.

Wyzwania przed rządem

Decyzja o nowych stawkach VAT jest niezwykle trudna, ponieważ każda zmiana ma swoje konsekwencje. Z jednej strony, obniżenie VAT może przynieść korzyści społeczne, z drugiej strony, może ograniczyć możliwości finansowe państwa. Rząd będzie musiał znaleźć balans między tymi dwoma aspektami, aby zapewnić stabilność finansową kraju, jednocześnie dbając o dobrobyt swoich obywateli.

Nowa dyrektywa unijna dotycząca stawek VAT, która wejdzie w życie w styczniu 2025 r., stawia przed polskim rządem trudne wyzwania. Decyzje dotyczące obniżenia stawek VAT na wybrane produkty będą miały szerokie reperkusje zarówno dla gospodarki, jak i dla życia codziennego obywateli. Rząd będzie musiał znaleźć rozwiązania, które z jednej strony poprawią sytuację finansową polskich rodzin, z drugiej zaś nie zrujnują budżetu państwa. To zadanie wymaga starannego rozważenia wszystkich za i przeciw, aby podjąć decyzje, które będą najbardziej korzystne dla kraju jako całości.