Ustawodawca zdecydował się na eliminację luk prawnych w zakresie przestępstw i wprowadzenie nowych przepisów do Kodeksu Karnego. Dnia 7 lipca 2022 roku została uchwalona ustawa zmieniająca Kodeks Karny oraz kilka innych aktów prawnych (tekst jednolity Dziennika Ustaw pozycja 2600 ze zmianami), co skutkuje dodaniem nowych przestępstw do Kodeksu Karnego. Te zmiany wejdą w życie od 1 października 2023 roku.
Nowe przestępstwo – przyjęcie zlecenie zabójstwa
Jednym z nowych przestępstw jest przyjęcie zlecenia na dokonanie zabójstwa. Ustawa wprowadza nową kategorię czynu zabronionego, która polega na przyjęciu zlecenia na zabójstwo osoby, w zamian za otrzymaną korzyść majątkową lub osobistą (art. 148a § 1 Kodeksu Karnego). Nowe przestępstwo nie będzie miało zastosowania, jeśli chodzi o przyjęcie zlecenia na zabójstwo w sytuacji uprzywilejowanej, ponieważ takie przypadki będą podlegać niższej karze niż przewidziana w nowym przepisie. Dodatkowo, w przypadku przestępstw takich jak dzieciobójstwo (art. 149 Kodeksu Karnego) lub zabójstwo popełnione w afekcie (art. 148 § 4 Kodeksu Karnego), znamiona podmiotowe wykluczają możliwość przyjmowania zleceń.
Dotychczasowa brak kryminalizacji przyjęcia zlecenia na zabójstwo stanowił istniejącą lukę prawną, zwłaszcza biorąc pod uwagę społeczną szkodliwość i zagrożenie karne, jakie niesie ze sobą przestępstwo zabójstwa – jest to najcięższa kara wśród przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu.
Kryminalizacja tego rodzaju działania od 1 października 2023 roku stanowi uzupełnienie przepisów dotyczących przygotowania do zabójstwa. Podobny stopień szkodliwości społecznej przyjęcia zlecenia na zabójstwo uzasadnia wprowadzenie przepisu, który przewiduje karę od 2 do 15 lat pozbawienia wolności za to przestępstwo.
Przygotowanie do przestępstwa zabójstwa obejmuje działanie należące do kompleksu określonego w art. 16 § 1 k.k., a więc:
– dokonane z zamiarem bezpośrednim,
– mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania.
Przyjęcie zlecenia zabójstwa nie mieści się w prawnych ramach przygotowania do popełnienia zabójstwa, gdyż nie jest to porozumienie w celu popełnienia czynu zabronionego w rozumieniu art. 16 § 1 k.k. (porozumienie nie zakłada bowiem, że zlecający będzie sprawcą bezpośrednim).
Z punktu widzenia idei odpowiedzialności karnej za określone rodzaje zachowań wobec przestępstw przeciwko życiu, kwestia kryminalizacji przyjęcia zlecenia na zabójstwo wydaje się być oczywista. Warto zaznaczyć, że społeczna szkodliwość tego działania wynika nie z samego zamiaru popełnienia zabójstwa, ale z porozumienia się z inną osobą w tej sprawie.
Pełna prawnokarna ochrona życia
Obecne prawo karne już przewiduje możliwość karalności pewnych form porozumienia w celu popełnienia przestępstwa, jako czynności przygotowawczej, zgodnie z artykułem 16 Kodeksu Karnego. Jednakże, w przypadku przyjęcia zlecenia na zabójstwo, nie występują cechy przygotowania, ponieważ osoba zlecająca nie zamierza dokonywać zabójstwa osobiście (w formie sprawstwa bezpośredniego lub współsprawstwa). To nie jest więc porozumienie w celu popełnienia przestępstwa.
Aby zapewnić pełną ochronę prawną życia, zgodnie z założeniami ustawy, konieczne jest wprowadzenie kryminalizacji przyjęcia zlecenia na zabójstwo. Artykuł 148a § 1 Kodeksu Karnego jest uzupełnieniem artykułu 148 § 5 Kodeksu Karnego pod względem ochrony życia przed umyślnym naruszeniem.
Warto również podkreślić, że wprowadzenie kryminalizacji przyjęcia zlecenia na zabójstwo nie jest równoznaczne z karalnością samego zamiaru zabójstwa. Przyjęcie takiego zlecenia stanowi konkretne działanie człowieka, które zmienia sytuację w rzeczywistości, sterowane wolą jednostki, i dlatego spełnia kryteria czynu przewidzianego w prawie karnym. Owa zmiana polega na wyraźnym wyrażeniu gotowości do wykonania zlecenia, co stanowi niezbędny warunek do zdefiniowania przestępstwa.
Uchylanie się od wykonania orzeczenia
Od 1 października 2023 roku wprowadzono poszerzenie zakresu ochrony wartości aksjologicznych poprzez wprowadzenie sankcji za unikanie spełnienia orzeczenia sądu na korzyść pokrzywdzonego lub jego bliskich, w przypadku przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego. Środek ten obejmuje obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną innej osobie lub nawiązki (zgodnie z artykułem 244c Kodeksu Karnego). Ma to na celu zabezpieczenie interesów majątkowych pokrzywdzonych w związku z popełnionym przestępstwem.
POLECAMY: Nowelizacja prawa karnego wprowadza więzienie za niewykonanie obowiązku naprawienia szkody
Do 30 września 2023 roku ustawodawca kryminalizuje również nieprzestrzeganie przez skazanego innych nakazów związanych z jego relacjami z pokrzywdzonym, takich jak:
- obowiązek okresowego opuszczania wspólnego miejsca zamieszkania z pokrzywdzonym,
- zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym,
- zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego.
Niedopełnienie tych środków karanych będzie także miało konsekwencje prawno-karne, zgodnie z orzeczeniem dotyczącym czynu przestępnego, w kontekście którego zostały nałożone (na przykład zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, zgodnie z artykułem 75 § 2 Kodeksu Karnego).
Analogiczna sytuacja dotyczy środka kompensacyjnego, który w równym lub nawet większym stopniu wpływa na rzeczywistą i prawną sytuację pokrzywdzonego w zakresie spełniania przez oskarżonego obowiązków wynikających z prawomocnego wyroku. Nie ma zatem podstaw do traktowania nieprzestrzegania środka kompensacyjnego jako mniej surowo karalnego niż w przypadku środków karnych narzuconych sprawcy, które określają konkretne zachowanie w stosunku do pokrzywdzonego. Za niedopełnienie tego rodzaju czynu grozi kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat.
Kara ta jest taka sama jak w przypadku przestępstwa z art. 244 Kodeksu Karnego, które dotyczy nieprzestrzegania środków karnych związanych między innymi z obowiązkiem spełnienia określonych działań na rzecz pokrzywdzonego. Zarówno cel przepisu, jak i społeczna szkodliwość przewidzianego przestępstwa są identyczne. Przestępstwo z art. 244c § 1 Kodeksu Karnego będzie ścigane na wniosek pokrzywdzonego.
Propagowanie nazizmu i komunizmu
Nowelizacja wprowadza zmiany w artykule 256 § 1 Kodeksu Karnego, która polega na wyraźnym wskazaniu, że przestępstwem jest publiczna promocja ustroju nazistowskiego lub komunistycznego. Chociaż oba te ustroje są uważane za totalitarne i są objęte obecną definicją „innego ustroju totalitarnego”, konieczne jest szczegółowe określenie ich nazw w ustawie, aby wyraźnie potwierdzić i podkreślić, że są one uważane za ustroje totalitarne, których publiczna promocja będzie karalna. To dotyczy nawet sytuacji, gdy osoba promująca nie odwołuje się do historycznych przykładów tych ustrojów (np. stalinizmu, bolszewizmu), ale promuje publicznie np. komunizm opisany w dziełach Marksa.
Ustawa wyraża przekonanie, że publiczna promocja tych ustrojów jest społecznie szkodliwa oraz wskazuje, że ustawodawca uważa publiczną promocję ustroju komunistycznego za równie niebezpieczną, co promowanie ustroju faszystowskiego i nazistowskiego. Działa to na rzecz prawidłowego i demokratycznego funkcjonowania państwa, zachowania pokoju społecznego oraz kształtowania właściwej świadomości społecznej i historycznej. Dlatego wprowadzono artykuł 256 § 1a Kodeksu Karnego, który kryminalizuje publiczną promocję ideologii nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej lub ideologii nawołującej do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczne.
Nie ma wątpliwości, że totalitaryzm składa się z dwóch elementów – ustroju państwa i legitymizującej go ideologii. W obowiązującym prawie do 30 września 2023 roku karane jest tylko publiczne promowanie jednego z tych elementów totalitaryzmu (ustroju), podczas gdy brak przepisu kryminalizującego publiczną promocję ideologii totalitarnej.
Przemyt migrantów w pełni ścigany – bat na gości Morawieckiego
Zmiany w artykule 264 Kodeksu Karnego wynikają z potrzeby właściwego wdrożenia do polskiego prawa protokołu przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną, uzupełniającego konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, nazywanej dalej konwencją z Palermo. Polska ratyfikowała konwencję 12 listopada 2001 roku, a wspomniany protokół 26 września 2003 roku.
Nowelizacja wprowadza zmiany w artykule 264 Kodeksu Karnego poprzez dodanie § 4. Przed tą zmianą, kodeks karny karzący był wyłącznie za organizowanie nielegalnego przekraczania granicy Polski. Teraz, dzięki dodaniu § 4, zakres kryminalizacji zostanie rozszerzony na działania polegające na organizowaniu nielegalnego przekraczania granic innych państw, pod warunkiem, że Polska jest zobowiązana do ścigania takiego przestępstwa na mocy ratyfikowanej umowy międzynarodowej. Nowy przepis odnosi się ogólnie do umów międzynarodowych, aby uniknąć konieczności zmiany prawa w przyszłości w przypadku nowych umów o podobnej treści.
Ta zmiana wynika z potrzeby właściwej implementacji art. 6 ust. 1 protokołu przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną. Przepis ten nakłada na państwa stronę obowiązek podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych i innych środków, które są niezbędne do uznania przemytu migrantów za przestępstwo, o ile jest ono popełniane z premedytacją i w celu osiągnięcia korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej, bezpośrednio lub pośrednio.
Art. 3 lit. a protokołu definiuje przemyt migrantów jako organizowanie nielegalnego wjazdu osoby na terytorium państwa, w którym ta osoba nie jest obywatelem lub nie ma stałego miejsca zamieszkania, w celu osiągnięcia korzyści finansowej lub materialnej.
Warto zaznaczyć, że obowiązujące brzmienie artykułu 264 Kodeksu Karnego do września 2023 roku było niezgodne z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski. Brak możliwości ścigania karne organizatorów przemytu migrantów przez granice innych państw niż Polska stanowił nieprawidłową implementację protokołu z Palermo. W świetle analizy oryginalnych tekstów konwencji i protokołu w języku angielskim i francuskim nie ma wątpliwości, że implementacja protokołu powinna obejmować kryminalizację organizowania przekraczania granic innych państw niż Polska. To podejście jest również zgodne z celem konwencji, który zakłada transgraniczne zwalczanie przestępczości przemytu ludzi.
Kradzież zuchwała w innym miejscu
Ustawa wprowadza zmianę w miejscu, gdzie jest określona kradzież szczególnie odważna. Ten przepis zostaje przeniesiony do nowej sekcji w artykule 278 Kodeksu Karnego jako § 3a. Skutkiem tej zmiany będzie możliwość zastosowania zasady czynnego żalu z artykułu 295 Kodeksu Karnego do tego rodzaju kradzieży. Obecnie taka zasada dotyczy wyłącznie kradzieży szczególnie odważnej, której wartość mienia jest znaczna, zgodnie z artykułem 294 § 1 Kodeksu Karnego.
Wpływ wymuszenia rozbójniczego na działalność
Wprowadza się również zmiany w zakresie przestępstwa wymuszenia rozbójniczego, dodając aspekt wpływu na ograniczenie działalności gospodarczej. To oznacza wzmocnienie ochrony prawnej przedsiębiorców. Obecne przepisy, obowiązujące do 30 września 2023 roku, nie zapewniają odpowiedniej ochrony przed tego rodzaju działaniami. Przestępstwo wymuszenia rozbójniczego jest obecnie ograniczone do doprowadzenia do zaprzestania działalności gospodarczej, co jest zbyt wąskim zakresem, pozostawiając poza nim wiele czynów o znacznym stopniu bezprawia, skierowanych przeciwko interesom prawem chronionym przedsiębiorców. Ustawa wprowadza nowy typ przestępstwa wymuszenia rozbójniczego (artykuł 282 § 2 Kodeksu Karnego), w którym środkiem przymusu jest groźba ujawnienia informacji o innej osobie lub osobach najbliższych, które mogą obrazić ich godność lub istotnie naruszyć ich prywatność, lub stawianie zarzutów, które mogą zaszkodzić ich reputacji w opinii publicznej lub zagrozić utraceniem zaufania niezbędnego do wykonywania określonego stanowiska, zawodu lub działalności.
Artykuł 282 § 2 Kodeksu Karnego odnosi się do terminów, które występują w Kodeksie Karnym i mają ustaloną wykładnię (art. 115 § 12 Kodeksu Karnego, art. 190a § 1 Kodeksu Karnego, art. 212 § 1 Kodeksu Karnego). W ten sposób eliminowana jest luka w ochronie prawnej mienia. Do 30 września 2023 roku taki czyn był klasyfikowany jako przestępstwo zmuszania (artykuł 191 § 1 Kodeksu Karnego), chociaż ze względu na naruszenie mienia jako dobra prawnego, taka klasyfikacja nie oddawała całego charakteru bezprawia takiego czynu (które polega na doprowadzeniu do rozporządzenia mieniem, zarówno własnym, jak i cudzym, albo do zaprzestania działalności gospodarczej), a także zagrożenie karne przewidziane w artykule 191 § 1 Kodeksu Karnego nie odpowiadało stopniowi bezprawia takiego czynu. Dlatego też wprowadzenie nowych przepisów ma na celu zapełnienie istotnej luki prawnej.
Tablica rejestracyjna: zabór, podrobienie, przerobienie
Nowy artykuł 306c Kodeksu Karnego, paragraf 1, kryminalizuje dwa rodzaje zachowań związanych z tablicami rejestracyjnymi pojazdów. Obejmuje to zarówno nielegalne odebranie tablicy rejestracyjnej, co oznacza bezprawne wyjęcie jej spod władztwa osoby, która jest do tego uprawniona, jak i podrobienie lub zmianę takiej tablicy. W paragrafie 2 artykułu 306c Kodeksu Karnego kryminalizowane jest używanie tablicy rejestracyjnej, która nie jest przypisana do danego pojazdu, jest podrobiona lub przerobiona, jeśli może to utrudnić lub uniemożliwić identyfikację tego pojazdu. Zgodnie z artykułem 306c paragraf 1 Kodeksu Karnego, zabór takiej tablicy rejestracyjnej od 1 października 2023 roku będzie uważany za występek, a nie za wykroczenie. Wystarczy, że sprawca dopuści się jednego z tych czynów w odniesieniu do jednej tablicy rejestracyjnej.
Nowe przepisy dotyczą tablic rejestracyjnych pojazdów mechanicznych, które pozwalają na legalne poruszanie się tym pojazdem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nie będą one odnosić się do tablic rejestracyjnych o charakterze historycznym, które obecnie nie są używane na drogach do identyfikacji pojazdu (np. te, które były w użyciu w Polsce w latach 60. XX wieku), tablic kolekcjonerskich ani tablic rejestracyjnych, które są powszechnie dostępne jako pamiątki.
Drogi czytelniku przypominamy, że wszystkie sprawy prawne w tym sprawa, o jakiej piszemy, potrafią być zawiłe i często wymagają uzyskania pomocy prawnika. Warto przed podjęcie kraków prawnych zawsze omówić je z prawnikiem.
Skontaktuj się z nami już teraz. Przeanalizujemy Twoją sprawę i sprawdzimy dokładnie, co da się zrobić w Twojej sprawie. Nasi eksperci pomogli już niejednemu klientowi, który myślał, że jest już w sytuacji bez wyjścia.
Napisz do nas lub zadzwoń już teraz.
☎️ 579-636-527