W styczniu 2024 roku wchodzą w życie nowe przepisy Unii Europejskiej dotyczące prawa jazdy, co rodzi wiele pytań i niepewności, zwłaszcza wśród kierowców. Istnieje pewne zamieszanie i kontrowersje wokół pytania, czy seniorzy po 65 roku życia będą tracić swoje prawo jazdy na skutek tych nowych przepisów.
Nowe przepisy Unii Europejskiej stanowią, że państwa członkowskie powinny wprowadzić okresową ocenę zdolności do prowadzenia pojazdów dla kierowców powyżej 65 roku życia. Oznacza to, że seniorzy będą musieli regularnie poddawać się badaniom medycznym i psychologicznym w celu sprawdzenia swojej kondycji do prowadzenia pojazdów. Jednak sam fakt osiągnięcia wieku 65 lat nie powoduje automatycznego utraty prawa jazdy.
Senior straci swoje prawo jazdy?
Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, osoby w wieku powyżej 65 lat, które chcą zachować swoje prawo jazdy, będą musiały poddać się obowiązkowym badaniom psychologicznym. Jeśli wyniki tych badań będą negatywne lub niezaliczone, stracą uprawnienia do prowadzenia pojazdów, a ważność ich prawa jazdy nie będzie przedłużona. To radykalne posunięcie ma swoje podstawy w badaniach przeprowadzonych w Niemczech, które wykazały, że ryzyko wypadków wśród seniorów jest porównywalne do grupy wiekowej 18-24 lat, która charakteryzuje się największą liczbą błędów.
W związku z tym, poza badaniami psychologicznymi, pojawiły się także inne propozycje dotyczące tej kwestii. Jednym z pomysłów jest wprowadzenie swoistego „kursu odświeżającego” dla kierowców powyżej 70 roku życia. Możliwe jest również wydawanie czasowo ograniczonych praw jazdy, na przykład na pięć lat.
Eksperci jednoznacznie zalecają, aby badania były obowiązkowe co dwa lata w grupie wiekowej 65-75 lat, a powyżej 75 roku życia co roku. Wygląda na to, że jesteśmy coraz bliżej wprowadzenia ujednoliconych przepisów unijnych w tej dziedzinie. Czy jest to korzystne, czy też nie, to kwestia dyskusyjna.
Obowiązkowe badania seniorów?
Już od dawna podkreślano potrzebę obowiązkowych badań dla seniorów, jednak zdaję sobie sprawę, że nie wszyscy są zwolennikami takiego rozwiązania, zwłaszcza sami seniorzy. Często mają oni przekonanie, że są wciąż doskonałymi kierowcami, nie doświadczającymi żadnych problemów zdrowotnych, które mogłyby wpływać na ich zdolność do bezpiecznej jazdy samochodem. W Polsce nie istnieje żadny system, który nakazywałby regularne badania starszych kierowców. Po zdaniu egzaminu na prawo jazdy 50 lat temu, nikt nie sprawdzał ich zdolności do prowadzenia pojazdów. Czy rzeczywiście taka kontrola jest potrzebna?
Media często donoszą o incydentach z udziałem starszych kierowców, które potęgują tę potrzebę. Nagłówki typu „Starszy pan jechał drogą ekspresową pod prąd”, „Chwile grozy na ekspresówce. Senior gnał pod prąd!”, „Wielka pomyłka seniora w Seicento”, „Nietypowy wypadek w Tomaszowie Lubelskim. Senior wjechał w trafostację” pojawiają się niemal codziennie. Oczywiście, nie sugeruję, że tylko seniorzy są odpowiedzialni za wypadki drogowe. Wcale tak nie jest. Jednak warto zastanowić się, czy seniorzy stanowią tak samo niebezpieczną grupę kierowców jak młodzi, w wieku 18-24 lat. Czy badania przeprowadzone w Niemczech, które pokazały pewne niepokojące wyniki, są prawdziwe?
W rzeczywistości istnieje wiele czynników, które wpływają na bezpieczeństwo na drodze, a wiek to tylko jeden z nich. Oczywiście, zdrowie i sprawność psychofizyczna są kluczowe dla bezpiecznej jazdy, niezależnie od wieku. Wielu seniorów zachowuje doskonałą sprawność i umiejętności kierowców, ale nie można ignorować faktu, że wraz z wiekiem mogą wystąpić pewne zmiany zdrowotne, które mogą wpływać na ich zdolności.
Badania… albo tracisz prawo jazdy
Gdyby badania dla seniorów były rzetelne i wiarygodne, mogłyby być cennym narzędziem. Jednak na obecnym etapie trudno jest przewidzieć, jak będą wyglądać te badania. Istnieje wiele niewiadomych, takich jak zakres sprawdzanych czynników i warunki przeprowadzania badań. Istnieje również ryzyko, że nie będziemy w stanie monitorować, czy osoby odpowiedzialne za przeprowadzanie tych badań wykonują swoje obowiązki z należytą starannością. W rezultacie, takie badania mogą nie zmienić absolutnie niczego.
Jednak wcale nie można wykluczyć pozytywnego wpływu takiego systemu. Istnieje szansa, że skuteczne badania seniorów mogą przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa na drogach. Choćby niewielka redukcja liczby wypadków spowodowanych przez starszych kierowców mogłaby znacząco przyczynić się do zmniejszenia liczby ofiar na drogach. Ostatecznie, to właśnie bezpieczeństwo jest najważniejsze dla wszystkich użytkowników dróg.
Ważne jest, aby oprócz badań medycznych i psychologicznych, skupić się na edukacji seniorów w zakresie bezpiecznych praktyk drogowych oraz dostarczyć im alternatywne środki transportu, które mogą zastąpić konieczność korzystania z samochodu w sytuacjach, gdy czują się niewystarczająco pewnie za kierownicą. Połączenie tych działań może przyczynić się do stworzenia bardziej bezpiecznego środowiska na drogach, zarówno dla seniorów, jak i dla innych użytkowników.
Ważne jest, aby przed wprowadzeniem takiego systemu przeprowadzić szerokie konsultacje i analizy, uwzględniając różne czynniki, takie jak prawa człowieka, równość wobec prawa i indywidualne potrzeby seniorów. Tylko w ten sposób można osiągnąć odpowiednią równowagę między zapewnieniem mobilności seniorom a zapewnieniem bezpieczeństwa na drodze.