W najnowszym orzeczeniu Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) potwierdził, że ryczałt wypłacany pracownikom za używanie prywatnych samochodów do celów służbowych stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Sprawa dotyczyła jednej z pomorskich gmin, która zawierała ze swoimi pracownikami umowy na wykorzystywanie prywatnych aut do jazd lokalnych, wypłacając im z tego tytułu ryczałt.
Tło sprawy i wątpliwości płatnika
Pomorska gmina, działając jako płatnik PIT, obliczała, pobierała i odprowadzała podatek od wypłacanych ryczałtów. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13), gmina zaczęła mieć wątpliwości co do poprawności swojego postępowania. Trybunał Konstytucyjny orzekł bowiem, że wypłata ryczałtu w interesie pracodawcy nie stanowi realnego przysporzenia na rzecz pracownika, co mogłoby sugerować brak obowiązku podatkowego.
Interpretacja Krajowej Informacji Skarbowej
Gmina zwróciła się do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) o interpretację, czy wypłacony ryczałtem zwrot kosztów poniesionych przez pracownika z tytułu wykorzystywania prywatnego samochodu do celów służbowych stanowi przychód w rozumieniu ustawy o PIT. Dyrektor KIS uznał, że tak, argumentując, że wyrok TK nie ma zastosowania do świadczeń pieniężnych, a wypłacany ryczałt jest świadczeniem pieniężnym, które zawsze oznacza zwiększenie aktywów pracownika.
Decyzja Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku
Po zaskarżeniu interpretacji, Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Gdańsku orzekł na korzyść gminy, stwierdzając, że zwrot kosztów używania prywatnego samochodu do celów służbowych jest świadczeniem związanym z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, a więc nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Sąd uznał, że jest to jedynie wyrównanie uszczerbku poniesionego przez pracownika.
Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego
NSA uchylił jednak wyrok WSA, podkreślając, że zwrot kosztów poniesionych przez pracownika za używanie prywatnego pojazdu do celów służbowych nie jest objęty zwolnieniem podatkowym określonym w art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy o PIT. NSA zaznaczył, że jest to świadczenie pieniężne związane ze stosunkiem pracy, a więc podlega opodatkowaniu PIT. Sąd wskazał na literalną wykładnię przepisów oraz historyczne zmiany w ustawie o PIT, które uzasadniają takie stanowisko.
Wykładnia historyczna i literalna
NSA przywołał wcześniejsze przepisy obowiązujące do 2003 r., które zwalniały z PIT kwoty zwracane pracownikom za używanie prywatnych pojazdów do celów służbowych. Od 2004 r. zwolnienie to zostało jednak znacznie ograniczone do konkretnych przypadków określonych w ustawach szczególnych. Przykłady takich ustaw to:
- Ustawa o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej „Poczta Polska” (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2064).
- Ustawa o lasach (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 530).
- Ustawa o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 901 ze zm.).
Naczelny Sąd Administracyjny powołał się także na swoje wcześniejsze orzeczenia, które zapadły w podobnych sprawach. Chodziło m.in. o wyroki NSA z: 10 listopada 2020 r. (II FSK 1863/18), 6 października 2023 r. (II FSK 294/21) i 12 października 2023 r. (II FSK 397/22).
Dodatkowo w uzasadnieniu wyroku sędzia Renata Kantecka tłumaczyła, że „przez pięć miesięcy 2004 r. nie było go w ogóle w ustawie o PIT, potem zwolnienie wróciło, ale już tylko w odniesieniu do listonoszy, leśników i pracowników pomocy społecznej, z odzwierciedleniem przepisów podatkowych w odpowiednich pragmatykach pracowniczych. Pracownicy urzędu gminy się do nich nie kwalifikują”.
– Problem został już dostatecznie wyjaśniony w tych wyrokach, linia orzecznicza na tym tle jest ugruntowana i sąd w tym składzie ją podziela – podsumowała sędzia Kantecka.
Wnioski i podsumowanie
NSA wyraźnie zaznaczył, że przychód z tytułu zwrotu kosztów używania prywatnych samochodów przez pracowników urzędu gminy nie jest zwolniony z opodatkowania PIT. Wyrok ten ugruntowuje linię orzeczniczą, podkreślając znaczenie literalnej i historycznej wykładni przepisów podatkowych.
Dla pracodawców i pracowników oznacza to konieczność uwzględnienia wypłacanych ryczałtów za używanie prywatnych samochodów do celów służbowych jako opodatkowanego przychodu, co wpływa na sposób rozliczania tych świadczeń w kontekście PIT.
Podstawa prawna: Wyrok NSA z 12 czerwca 2024 r., sygn. akt II FSK 1203/21.
Read more:
NSA ryczałt za użytkowanie prywatnego auta przez pracownika stanowi jego przychód